De Aziatische hoornaar is een ramp, maar niet om de reden die jij denkt

De Wespenstichting maakt zich grote zorgen over de huidige aanpak van de bestrijding van de Aziatische hoornaar. Uit steekproeven van de meldingen blijkt dat veel mensen de Europese hoornaar en andere inheemse wespen aanzien voor de invasieve exoot.

Sinds de Aziatische hoornaar in 2017 zijn intrede deed in de provincie Zeeland heeft deze invasieve exoot zich razendsnel verspreid over de rest van Nederland. Dit heeft een paniekstemming veroorzaakt in de wereld van bijenhouders en natuurliefhebbers, omdat de Aziatische hoornaar als een bedreiging voor de honingbij en andere insecten wordt beschouwd. De opmars gaat snel. Zo snel dat de gedachte nu leeft dat om de opmars te vertragen iedereen moet worden opgeroepen om alert te zijn en mee te helpen beginnende nestjes en koninginnen van de Aziatische hoornaar te onderscheppen.
Helaas kleven er aan deze begrijpelijke en goedbedoelde initiatieven ook grote nadelen. Voorzitter Sjoert Fleurke van de Wespenstichting: “Het inschakelen van burgers bij de bestrijding van de Aziatische hoornaar heeft tot gevolg dat men massaal wespenkoninginnen is gaan vangen en overal naar beginnende wespennesten speurt. Doordat de meeste burgers een hekel hebben aan wespen en velen zich niet aan de instructies houden, pakt deze actie nadelig uit voor de inheemse insectenpopulatie.”

Gebrekkige berichtgeving
In de berichtgeving over de Aziatische hoornaar is de nuance al vanaf het begin van de invasie in 2017 ver te zoeken. Woorden als ‘monsterwesp’, ‘terrorwesp’ en ‘horrorwesp’ worden niet geschuwd. Verder zijn artikelen meestal doorspekt met discutabele beweringen. Dat Aziatische hoornaars bijvoorbeeld in één dag een heel volk honingbijen kunnen uitmoorden, de biodiversiteit bedreigen en bovendien heel agressief zijn. “Doordat op de namen van wespensoorten op stockfotosites niet altijd juist zijn, worden er regelmatig foto’s van Europese hoornaars of andere insecten geplaatst bij artikelen die over de Aziatische hoornaar gaan.”, aldus Fleurke. Dit soort fouten hebben er mede voor gezorgd dat de kennis met betrekking tot dit onderwerp bij de meeste burgers beperkt en onevenwichtig is.

Heksenjacht
Desondanks worden zij nu opgeroepen om met zogenaamde koninginnenvallen Aziatische hoornaars te vangen en actief op zoek te gaan naar beginnende nestjes in schuurtjes en overkappingen zodat deze in een pril stadium onschadelijk kunnen worden gemaakt. Het gevolg is dat duizenden mensen momenteel bezig zijn om ieder verdacht insect te vangen, of zelfs meteen dood te maken. Daarbovenop worden dagelijks beginnende wespennesten verstoord en zelfs vernield voordat er was vastgesteld of het daadwerkelijk een nest van de Aziatische hoornaar was. “Het grote publiek draagt de imkerij een warm hart toe en denkt de natuur te helpen. Des te pijnlijker is het om te moeten melden dat ze actief bijdragen aan de bedreiging van waardevolle inheemse insectensoorten”, zegt Eric Mahieu, bijenhouder en tevens bestuurslid van de Wespenstichting.

De officiële instructie is om een vermeende Aziatische hoornaar eerst te vangen, te fotograferen en te melden. Pas na bevestiging van een expert dat het dier inderdaad een Aziatische hoornaar is, is doodmaken van het insect te overwegen. In de praktijk kiezen burgers echter vaak de omgekeerde volgorde; eerst doodmaken en dan pas melden. De gevolgen van deze moderne heksenjacht zijn dagelijks op sociale media en via andere kanalen te zien. Zo bestaan de meldingen van de Aziatische hoornaar op Waarneming.nl dit jaar voor een aanzienlijk deel (40 procent) uit onschuldige insecten, waaronder veel dode Europese hoornaars. Ook de koninginnenvallen maken door onjuist gebruik veel onnodige slachtoffers.

Negatieve gevolgen voor inheemse insecten
Inheemse wespensoorten zoals de gewone wesp, de Franse veldwesp en de Europese hoornaar maken nestjes op dezelfde plekken als de Aziatische hoornaar. Deze bouwsels zijn voor een leek moeilijk van elkaar te onderscheiden. “In voorgaande jaren bleven de meeste het gehele seizoen onopgemerkt. Maar nu ze door de inzet van burgers massaal worden gevonden, kiest men dikwijls alsnog voor de vernietiging ervan, uit vrees voor latere wespenoverlast. Want Aziatische hoornaar of niet, wie wil er nou een wespennest in de schuur of in de tuin?” zegt Fleurke. “Weinig mensen beseffen dat wespen belangrijke rollen spelen in het ecosysteem, zoals het in toom houden van potentiële plaagdieren zoals (steek)vliegen en muggen.” Naast wespen zijn ook vele andere insecten zoals zweefvliegen, bijen en zelfs vlinders het slachtoffer van de campagne.

Is de Aziatische hoornaar een bedreiging voor de biodiversiteit?
Dat intensieve bestrijding van de Aziatische hoornaar belangrijk is omdat dit insect slecht is voor de biodiversiteit is een populaire mening, maar wordt niet door iedereen gedeeld. In een recent rapport van kenniscentrum EIS wordt bijvoorbeeld geconcludeerd dat de Aziatische hoornaar een opportunistische jager is en voorkeur heeft voor algemeen en veelvuldig voorkomende prooidieren zoals honingbijen, wespen en vliegen. Zeldzame insectensoorten zijn als prooi niet interessant waardoor er geen negatieve impact op de biodiversiteit zal zijn, aldus EIS.

Oproep
De Wespenstichting roept de media, imkers en betrokken organisaties daarom op om onmiddellijk te stoppen met het betrekken van het grote publiek bij de opsporing en de bestrijding van de Aziatische hoornaar. Laat dit specialistische werk over aan deskundigen die weten wat ze doen. Maak het middel niet erger dan de kwaal.