Uniek boek geeft vervolgde Alkmaarse joden een gezicht

Tegelijk met de onthulling van het Namenmonument op het Stationsplein van Alkmaar verscheen een indrukwekkend boek van historicus Jan van Baar over de Alkmaarse joden die slachtoffer werden van vervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog: de mensen die vermoord werden, maar ook de mensen die overleefden. In korte biografieën en door middel van beeldmateriaal krijgen zij in De vervolging van joods Alkmaar allemaal een gezicht. Het boek is een uitgave van het Regionaal Archief Alkmaar.

In het boek beschrijft Jan van Baar de levens van de 173 Alkmaarse joden die in de Tweede Wereldoorlog om het leven werden gebracht. Het zijn verhalen van beklemming, ontreddering en ongeloof. Joodse burgers werden uit de samenleving gesneden, uit Alkmaar verbannen en in de vernietigingskampen vermoord. Ook de geschonden levens van 118 overlevenden staan in het boek beschreven: de enkelen die de kampen overleefden en zij die door hun gemengde huwelijk of door onderduik de bevrijding meemaakten. De laatste groep overleefde dankzij de toegestoken hand van mensen die de moed hadden de joodse vervolgden onderdak en verzorging te bieden.

Compleet in beeld

De vooroorlogse joodse gemeenschap van Alkmaar wordt in het boek compleet in beeld gebracht. Iedereen wordt herdacht met een korte biografie en waar mogelijk ook met fotomateriaal. De verhalen over de lotgevallen van individuele mannen, vrouwen en kinderen brengen de koele cijfers over de Jodenvervolging in Alkmaar tot leven. Het boek is daarmee een monument op papier: ‘In dit papieren monument leeft joods Alkmaar voort’ schrijft burgemeester Anja Schouten in het voorwoord.

Nieuw perspectief

Door niet alleen de lotgevallen van de vermoorden, maar ook die van de overlevenden te reconstrueren, biedt Jan van Baar bovendien een nieuw perspectief op deze geschiedenis, die laat zien dat er behalve de mensenlevens nog veel meer verloren ging. Een gemeenschap werd voor altijd uit elkaar gerukt, aldus hoogleraar Marjan Schwegman, voormalig directeur van het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, in haar inleidende essay in het boek.

Te koop

De vervolging van joods Alkmaar telt 464 pagina’s en is voor € 24,95 te koop bij een aantal lokale boekhandels en bij het Regionaal Archief Alkmaar.